DIŞ TİCARET
Her ne kadar iki kelimeden oluşmuş olsa da ülke ekonomisinin ve mali yapısının temel taşlarındandır. En basit tarifi ise ülkelerin kendi aralarında yaptığı ticaret olarak tanımlansa da uluslararası sınırlar arasında mal, hizmet ve sermaye hareketidir. Ülke ekonomisine en büyük etkisi ise gayri safi milli hasılanın büyük bölümünü oluşturmasıdır.
Dış ticaretin artması ülke ekonomisi açısından çok önemlidir. Sanayileşme, sermaye akışı, modern çağa uyum, istihdam artışı, ülkeler arası ilişkilerin geliştirilmesi ve güçlendirilmesi için gerekli unsurdur. Ayrıca ülkenin tanınması ve ekonomik gücünü Dünyaya göstermesini zemin hazırlar, o ülke için büyük avantaj sağlar. Ekonomik olarak da büyük gelir kaynağına sahip olur.
Dış ticaret, iç ticaret gibi gözükse de iç ticaretten çok farklı olarak belirli kanun ve mevzuat gereği kuralları olup, riskinin maliyetinin yüksek olması en ayırt edici özelliğidir. Bunu da oluşturan temel etken ise üretilen üründe uluslararası tanıtım, kalite, ambalajlama, depolama, gümrükleme ve taşıma maliyetlerini sayabiliriz. Dış ticaret yapan firmanın ülke ekonomisine katkı sağlaması, maddi ve manevi kazanç elde etmesi için maliyet muhasebesini çok iyi yapması önem arz etmektedir.
Dış ticaret ihracat, ithalat ve yeniden ihracat (transit ticaret) olmak üzere üç şekilde yapılmaktadır. İhracat, ülke içerisinde üretilen malların, hizmetlerin ve sermayenin ülke dışında bulunan ve ülke içinde bulanan yurtdışı sayılan serbest bölgelere satılarak gönderilmesidir. İthalat, ülke dışında bulunan bir ülkeden ve ülke içerisinde bulunup da yurtdışı olarak kabul edilen yerlerde üretilen malların, hizmetlerin ve sermayenin ülke içerisine getirilmesi satın alınmasıdır. Yeniden ihracat (transit ticaret) ise ülke içerisinde bulunan bir firmanın başka ülkeden satın aldığı malları ve hizmetleri üçüncü bir yabancı ülkeye göndermesi ve satmasıdır.
Makalenin başında belirttiğim gibi dış ticaret ülke ekonomisi için çok önemlidir. Ülkenin yurtdışında tanınması, üretimde kalite, uluslararası rekabet, ülke içerisinde çalışma gücü oluşturma ve istihdam sağlama, ülkenin sanayileşme yatırım sürecinde Dünyada söz sahibi olması, ekonomik kalkınmada ise önde gelen ülkeler arasında yer almasını sağlar.
Ekonomik olarak etkisini ise istatistik kurumları tarafından yayınlanan verilerden görmekteyiz. Sürekli olarak ifade edilen cari açık diye bir ifade vardır. Bu ifade, ülkenin ihracatının ithalatını karşılama oranı için kullanılan bir terimdir. Ülkenin ekonomik olarak genel durumunu gösteren veridir. Bu oranın her zaman ihracat lehine olması istenen göstergedir. İhracatın aleyhine olan bir gösterge ise ülke ekonomisi açısından çok tehlikelidir.
Dış Ticaret şekillerinden bahsetmişken bunları uygulayan firmaların nasıl bir statüde olması gerekliliğinden de bahsedecek olursak;
İhracat yapacak şahıs ve tüzel kişiliklerin gerçek usulde vergi mükellefi, ihracat konusu eşya ile ilgili ihracatçı birliğine üye olması, risk taşıması nedeni ile dış pazara hakim olması, ihracat ile ilgili sözleşmelerini yapmış olması, gerekli mevzuat gereği talep edilen belgeleri hazırlayacak olması, taşıma ile ilgili teslim şekline göre nakliye organizasyonunu sağlaması, yüklemenin yapılması, ihracat bedelini kambiyo mevzuatına uygun olarak getirmesi ve eşyanın gümrük işlemleri yapılarak sevk edilmesidir.
İthalat yapacak şahıs ve tüzel kişiliklerin ise gerçek usulde vergi mükellefi olması, ithal konusu eşya ile ilgili yurt dışında iyi bir pazar araştırması, eşya ile ilgili olarak ithalat aşamasında yapılacak kontrol ve uygunluk belgeleri ile ilgili istenen bilgi, belge ve şartlara hakim olması, ithal sırasında gerekli olan tüm belgelerin hazırlanması, eşyanın teslim şekline göre nakliyeci organizasyonunun sağlanması, kambiyo mevzuatı gereği eşya bedelinin transfer edilmesi, eşya geldikten sonra ise ilgili mevzuat ve gümrük mevzuatı gereği tüm işlemlerin tamamlanarak eşyanın teslim alınmasıdır.
Yeniden ihracat (transit ticaret) ta ise en önemli gösterge mal ve hizmet alış satış arasında lehte fiyat farkının olmasıdır. Yurt dışında alış ve satış ile ilgili pazar araştırması, anlaşma şartlarına göre gerekli belgelerin tanzimi ve kambiyo mevzuatı gereği ise bedellerin getirilmesi ve transfer edilmesidir.
Dış ticaretin getireceği avantajlarını da söyle sıralayabiliriz. Önce üretim ve hizmette kalite yaratarak pazarda söz sahibi olmak, yatırım yaparak sanayi ve üretimi artırmak. Üretimde ihtiyaçlara cevap verecek şekilde çeşitlilik sağlamak. İş gücünü artırarak çalışanlara ve yeni nesil kuşağa istihdam sağlayarak tecrübe kazandırmak. Bu tecrübe ile ülke ihracatını artırarak ülkeye gelen döviz miktarını artırarak cari açığı en alt seviyede tutmak, hatta cari açığın hiç olmamasıdır. Bu arada ise kişi başına düşen gelirin yüksek olması hedeflenmelidir.
Hedef ise, konu ticaret olunca Dünya ülkeleri arasında ekonomik olarak önde bulunan ülkeler arasında yer almak olmalıdır.
05.09.2022
Saygılarımla,
FATİH GANİOĞLU
Gümrük Müşaviri